ابتلا به دیابت در تمامی مراحل زندگی ممکن است اثرات روحی روانی ایجاد کند. متاسفانه در هر مرحله ای از زندگی فرد دیابتی ممکن است مشکلات روحی و روانی بروز نماید که در مراحل سیر بیماری با ابتدای بیماری متفاوت است. در صورتی که مدتی از ابتلا به دیابت گذشته باشد بصورت احساس خسته شدن از بیماری، خسته شدن از تزریق، دوست نداشتن تزریق، عدم پذیرش برنامه غذایی وگاهی اوقات در شرایط بحرانی افسردگی، بی میلی در غذا خوردن، بی اشتهایی، عدم مصرف دارو و …… خواهد بود. سختگیری و مراقبتهای بیش از حد خانواده می توان عاملی در افزایش فشارهای روانی و آثار سوء ناشی از آن باشد بروز افسردگی در دیابت نوع ۱ با خطر افزایش قند خون و سایر عوارض دیابت همراه است دراین موارد لازم است برای درمان دیابت به مراکز مشاوره و یا حتی روانپزشک مراجعه شود تا فرد را در بهبود کیفیت زندگی و کنترل مناسب قند خون کمک کنند.
مشکلات روحی و روانی و افسردگی مبتلایان به دیابت باید شناسایی شده و مورد درمان قرار گیرد که فقط با آموزش میسر خواهد بود.۱۵ درصد مبتلایان به دیابت این نگرانی را داشتند که از طرف خانواده به آنان فشار وارد می شود، زیرا گاهی خانواده ها نقش حمایت را با پلیس اشتباه می گیرند و بطور مثال بیمار دیابتی را به خاطر مبتلا شدن به زخم پای دیابت، سرزنش می کنند در حالیکه این سرزنش ها حمایت نیست و درمان بیماران را دچار اختلال می کند.
یک سوم مبتلایان دیابت هنگام فهمیدن بیماری خود فکر می کنند زندگی آنان تغییر کرده و شانس موفقیت ندارند درحالیکه دیابت مانع موفقیت های فردی نیست.ازدیاد وزن، افت قند و مشکلات روحی بویژه برای افراد کمتر از ۲۵ سال، از مشکلات مبتلایان دیابت به شمار می رود.
تأثیر افسردگی بر بیماری دیابت
مراقبت از دیابت، برای بیمار، تنش روانی زیادی ایجاد می کند. تنش روانی می تواند فرد را مستعد افسردگی کند. با ظهور عوارض دیابت، فرد احساس درماندگی و ناکامی می کند. این احساسات می توانند بیمار را در معرض ابتلا به اختلالات تغذیه ای قرار دهند. عوارض هیجانی و تنش روانی نقش مهمی در کنترل قند خون در بیماری دیابت دارد. تنش روانی می تواند مقدار قند خون بیمار را تغییر دهد. این تغییر از دو طریق اتفاق می افتد. اولاً: بیماران تحت تنش روانی، مراقبت خوبی از خود به عمل نمی آورند. آن ها از سلامت تغذیه ای مناسبی برخوردار نبوده، کمتر ورزش می کنند. ثانیاً هورمون های تنش روانی می توانند مستقیماً باعث تغییر در سطح قند خون بیمار شوند. برای دیدن تأثیر تنش روانی بر قند خون، می توان قبل از سنجش قند خون خود، میزان تنش روانی ذهنی را با مقیاس ۱ تا ۱۰ تخمین و ثبت کرد و عملاً در طی زمان، ارتباط تنش روانی با قند خون را ارزیابی نمودخط .ر ابتلا به افسردگی در بیماران دیابتی دو برابر بیشتر از دیگر افراد جامعه می باشد، به خصوص هنگامی که بیمار دچار عوارض بیماری دیابت مانند مشکلات چشم ، کلیه ، قطع عضو و غیره شده باشد.
افسردگی با تغییر در شیوه ی زندگی یک بیمار مبتلا به دیابت می تواند بر مدیریت بیماری دیابت توسط بیمار تأثیر منفی بگذارد.
بطور کلی تأثیرات منفی افسردگی در بیماران مبتلا به دیابت عبارتند از:
- کاهش عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی بیمار
- کاهش فعالیت های حرکتی و احتمالاً افزایش چاقی
- کاهش پای بندی به رژیم درمانی
- افزایش بروز رفتارهای ناسالم مانند مصرف سیگار و الکل
- کنترل ضعیف قند خون
- افزایش احتمال بروز عوارض دیابت به سبب کنترل نامناسب قندخون
حرفهایی که به بیماران دیابتی نباید گفته شود:
- -من نمیدونستم که دیابت داری.
گفتن “دیابتی” به یه شخص ممکنه اهانت آمیز باشه. شاید برای بعضی ها به کار بردن این اصطلاحات مهم نباشه، اما خیلی ها هستن که حس میکنن دارین بهشون برچسب میزنین. مبتلا بودن به دیابت، هویت شخص رو تعریف نمیکنه (افراد خودشون انتخاب نمیکنن که دیابت داشته باشن).
- -مطمئنی که میتونی این غذا (یا خوراکی) رو بخوری؟
افرادی که دیابت دارن باید درباره غذاهایی که در هر وعده میخورن فکر کنن. باید یادشون باشه که چه چیزایی رو نمیتونن بخورن. مگر در مواردی که در حال آموزش به کسی هستین، از نقد کردن فرد به خاطر غذایی که میخوره خودداری کنین و اگه نمیخواد بهش مشاوره ندین. به جای اینکه بگین “مطمئنی میتونی این خوراکی رو بخوری” یا “چون دیابت داری نمیتونی این خوراکی رو بخوری” ازش بخواین اگه دوست داره از یه ماده غذایی سالم استفاده کنه، مثلا بگین ” من میدونم که چیزبرگر با سیب زمینی خیلی خوشمزه به نظر میاد، اما فکر کنم سالاد با مرغ کبابی و سیب زمینی پخته خیلی سالم تره” کسانی که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستن به حمایت و تشویق مثبت نیاز دارن نه هشدار و ترسوندن.
- – این دسری که انتخاب کردی بدون قنده؟
دسرهای بدون قند نباید با مواد غذایی رژیمی اشتباه گرفته بشن. حتی اگه دسر بدون قند هم باشه، معنیش این نیست که کربوهیدارت نداره. همه ی کربوهیدارت ها در بدن میشکنن و به قند تبدیل میشن. جدا کردن فرد مبتلا به دیابت ممکنه این حس رو ایجاد کنه که دارین به تعداد کمی دسرهای واقعی محدودشون میکنین و اینجوری احساس رضایت نمیکنن. تنها کاری که باید انجام بدین اینه که یاد بگیرین چه مقدار کربوهیدرات باید در برنامه غذایی استفاده کنین.
-مادر بزرگ من دیابت داشت و پاشو از دست داد
اگه بهترین دوستتون تازه به دیابت مبتلا شده، پس نباید براش داستان های ترسناکی درباره مادربزرگتون تعریف کنین! افراد میتونن برای سالهای زیادی بدون عوارض با دیابت زندگی کنن. ضمن اینکه داروهای این بیماری زیاد میشن، تکنولوژی پیشرفت میکنه و تحقیقاتی که انجام میشن میتونن باعث بشن تا دیابت رو بهتر کنترل کنیم.
- -وای! قند خونت خیلی بالاست، چیکار کردی؟
مقدار قند خون به صورت روزانه متفاوته. اگه کسی قند خونش بالاست، میتونه به خاطر علت های زیادی باشه، برخی از این علت ها در کنترل فرد نیستن مثل استرس و بیماری. برای کسی که دیابت داره خیلی سخته که ببینه قند خونش بالا رفته (چون احساس گناه و ناامیدی میکنه). اگه ممکنه از صحبت کردن درباره قند خون پرهیز کنین مگه اینکه ازتون بخوان.
مراقبت از کودکان دیابتی
اگر فرزند مبتلا به دیابت دارید، ممکن است مراقبت از او برایتان سخت و طاقت فرسا باشد. بیشتر این مراقبت ها مربوط به تغذیه و سبک زندگی کودک است که مسلما کنترل آن برای بچه های کم سن و سال واقعا مشکل است؛ این راهنما از کشمکش های شما و فرزندتان در این مورد می کاهد:
۱) دریافت رژیم غذایی اشتهاآور و مناسب از متخصص تغذیه آگاه
۲) آموزش کنترل قندخون در جشن تولد ها، مهدکودک، کلاس های مدرسه و…
۳) محاسبه دقیق مقدار کربوهیدرات
۴) استفاده از انسولین های سریع الاثر
۵) تزریق انسولین
۶) انسولین را باید به بافت چربی زیر پوست تزریق کرد.
۷) تا زمانی که فرزندتان خودش بتواند انسولین را تزریق کند، شما باید این کار را برایش انجام دهید.
۸) از صحیح بودن دوز انسولین اطمینان یابید به خصوص اگر در یک سرنگ دو نوع انسولین را با هم ترکیب می کنید.
۹) قندخون فرزندتان را به طور منظم بررسی کنید.
۱۰) در طول روز ناشتا، هنگام هر وعده غذایی و قبل از خواب، قندخون فرزندتان را اندازه بگیرید. در این صورت از نوسانات قند خون فرزندتان به طور دقیق مطلع خواهید شد.
۱۱) اگر فرزندتان بیمار شد، باید قندخونش را با فواصل کوتاه تری بررسی کنید.
۱۲) اگر فرزند دیابتی شما بیمار شد، بدون مشورت با پزشک به او دارو ندهید.
۱۳) مراقب باشید فرزندتان پا برهنه راه نرود، به محض دیدن کوچک ترین زخم یا ناراحتی در پایش به پزشک مراجعه و درمان مرض قند را شروع کنید.
۱۴) برنامه مراقبتی و تغذیه ای فرزندتان را با فواصل منظم، تجدید کنید یعنی اگر هر تغییری در نحوه زندگی فرزندتان ایجاد شد، باید برنامه مراقبتی او به وسیله پزشک دوباره تنظیم شود.
۱۵) توصیه های لازم برای بیماری فرزندتان را به تمام کسانی که درباره فرزندتان مسوولیت دارند گوشزد کنید؛ از والدین خودتان گرفته تا اولیای مهد و مدرسه.
۱۶) نکته ها و هشدار های لازم و وضعیت سلامت فرزندتان را به طور دقیق در ورق یا دفترچه ای بنویسید و در کیف او قرار دهید و تاکید کنید که همیشه آن را به همراه داشته باشد.
۱۷) مراقب سلامت پوست، لثه ها و دندان های فرزندتان باشید و هر ۶ ماه یک بار او را به دندانپزشکی ببرید.
چند نکته درباره مراقبت از کودک دیابتی :
۱٫ پدر و مادر باید آگاهی خود را در مورد بیماری قند افزایش دهند و تنها توصیه های پزشکان و افراد صلاحیت دار را اجرا کنند.
۲٫ زیاده روی در سخت گیری یا آزادی دادن بیش از حد ، در مورد کودک دیابتی درست نیست.
۳٫ از تبعیض قائل شدن برای کودک دیابتی باید پرهیز کرد.
۴٫ یکی از ویژگیهای دیابت کودکان این است که نشانه های آن ممکن است به سرعت و ناگهانی بروز کنند و به سرعت ولی موقتاً از بین بروند که گاهی والدین با مشاهده این وضع، تزریق انسولین را متوقف می سازند. باید توجه داشت که این دوران بهبود که به آن ((ماه عسل)) بیماری می گویند گذراست و به زودی نشانه های بیماری دوباره پدیدار خواهند شد. این حالت اغلب ۲ ـ ۱ ماه پس از شروع دیابت رخ می دهد و معمولاً ۲ ـ ۱ ماه و گاهی یک سال طول میکشد. در این دوره وظیفه والدین اندازه گیری منظم قندخون و ادرار و کاهش تدریجی مقدار انسولین است.
۵٫ همچنین اغمای دیابتی در کودکان زیاد دیده می شود.
۶٫ وقتی کودک وارد مدرسه شد، باید با اولیای مدرسه و معلم او در مورد بیماری اش صحبت شود تا آنها بدانند که کودک در ساعات خاصی نیاز به تغذیه و تزریق انسولین دارد و اگر دچار افت قند شد، چگونه به او کمک کنند.
۷٫ گاهی مسائل جالب توجهی اتفاق می افتد، مثلاً کودک دیابتی که در درس حساب قوی بوده، ناگهان در این درس افت شدید پیدا می کند ولی بعدها معلوم می شود که زمان درس حساب قبل از ناهار یا پس از ساعت ورزش بوده است. در این زمانها قند کودک درحد پایین است و تمرکز و دقت ودرک او هم کاهش می یابد.
۸٫ مسائل روانی کودک اهمیت زیادی دارند. کودک دیابتی حس می کند با دوستانش فرق دارد به ویژه که از خوردن بستنی و نان خامه ای محروم است. باید فضایی ایجاد گردد که کودک غم ها و ناراحتی هایش را با والدین در میان بگذارد. وقتی کودک به میهمانی، مسافرت و می رود، سرنگ و شیشه انسولین و برنامه غذایی اش را نباید فراموش کند.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)