میلیون ها نفر دچار مشکلات تیروئیدی هستند اما اکثریت آنها از آن بی خبرند. تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در گردن قرار گرفته است، غده مهم در متابولیسم و سوخت وساز بدن محسوب می شود. وقتی غده تیروئیدتان خوب عمل نکند، می تواند بر هر جنبه از سلامتیتان، به ویژه وزن، افسردگی و سطح انرژی تان اثر بگذارد.
ازآنجاکه مشکلات تیروئیدی که تشخیص داده نشده اند می تواند به شدت موجب چاقی، بیماری های قلبی، افسردگی، اضطراب، ریزش مو، ناکارایی جنسی، ناباروری و علائم و مشکلات دیگر شوند، خیلی مهم است که مراقب وضعیت سلامتی خودتان باشید.

کار غده تیروئید چیست؟

غده تیرویید عضوی از بدن است که در جلوی گردن واقع شده و دو لوب یا زایده دارد که هر کدام در یک طرف نای (یا لوله هوایی) قرار دارند.
دو لوب به وسیله نوار باریکی از بافت تیرویید به هم متصل شده اند و شبکه ای از رگ های خونی غده را فرا گرفته است. تیرویید، ید را از خون می گیرد و برای ساختن هورمون های تیروکسین که تتراید و تیرونین و تری ید و تیرونین نام دارند از آن استفاده می کند. هورمون های غیر فعال تیرویید در فضاهای کوچکی درون لوب ها به نام فولیکول ذخیره می شوند. این هورمون ها سوخت و ساز سلول های بدن را کنترل می کنند.
وقتی هورمون های تیرویید در جریان خون آزاد می شوند سلول ها سرعت تبدیل اکسیژن و مواد غذایی به انرژی و گرما را افزایش می دهند. در طول مدت رشد و تکامل کودک، هورمون های تیرویید موجب تحریک و افزایش رشد می شوند. آزاد شدن هورمون های تیرویید باعث تحریک فعالیت مغز و افزایش فعالیت سایر غده های بدن نیز می شود.

هورمونهای تیروئیدی

سلولهای تیروئید ، هورمون مختلف ترشح می‌کنند. تیروکسین (T4) ، تری یدوتیرونین ( T3) که معمولا هورمونهای تیروئیدی نامیده می‌شوند و کلسی تونین (Calcitonine).

کار هورمونهای تیروئید
اصلیترین کار T3 و T4 کنترل فعالیت متابولیک سلول است. تیروکسین ، تری ید و تیرونین نمو صحیح مغز را ممکن می‌سازند، تولید ادرار ، تجزیه پروتئینها و جذب گلوکز توسط سلولها ، را افزایش می‌دهد. کلسی تونین یا تیروکلسی تونین توسط تیروئید ترشح می‌شود. اما تحت کنترل TSH قرار ندارد. این هورمون در پاسخ به افزایش سطح کلسیم پلاسمای خون ترشح می‌شود و با افزایش دادن رسوب کلسیم در استخوان سطح کلسیم در پلاسما را پایین می‌آورد.

تنظیم کار تیروئید
ترشح هورمون تیروئید یا محرک تیروئید (TSH) ، آزاد سازی هورمونهای تیروئیدی را کنترل می‌کند، میزان ترشح TSH نیز بر اساس سطوح هورمونهای تیروئید در خون تنظیم می‌شود. اگر هورمون تیروئید در خون کاهش پیدا کند. ترشح TSH افزایش می‌یابد و در نتیجه سطح T3 و T4 در خون بالا می‌رود. هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) که از هیپوتالاموس ترشحمی‌شود، آزاد شدن TSH از غده هیپوفیز را تا حدودی تعدیل می‌کند.

چه موقع غده تیروئید
 غیرطبیعی است؟

بیماری های غده تیرویید بسیار شایع بوده و میلیون ها نفر را در سراسر دنیا مبتلا می کند. شایع ترین بیماری های تیرویید، پرکاری و کم کاری این غده است. در هر دو حالت، غده تیرویید ممکن است بزرگ تر از حد نرمال باشد. بزرگی غده تیرویید را گواتر می نامند. گاهی اوقات التهاب غده تیرویید باعث بزرگی آن می شود. بیماران ممکن است دچار توده یا گره در غده تیرویید شوند. این توده ها ممکن است به آرامی یا بسیار سریع بزرگ شوند. این توده ها حتما باید به وسیله پزشک بررسی شوند.

جذب متابولیسم ید

وجود ید برای سنتز هورمونهای تیروئید اهمیت اساسی دارد. در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود ید به اختلالاتی در کار تیروئید منجر می‌شود. ید توسط غذا به بدن و توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود.

فواید نمک یددار چیست؟

یکی از فواید نمک یددار این ست که مقدار صد تا ۱۵۰ میکروگرم ید در روز به بدن می‌رساند که این مقدار هم برای ساختن هورمون کافی است، هم عموما برای جلوگیری از بزرگ شدن غده تیرویید که آن را گواتر می‌نامیم، مفید و موثر است. اگر از نمک یددار استفاده می‌کنید و خیلی غذاهای دریایی مصرف نمی‌کنید، این موضوع خیلی برایتان مشکل‌ساز نمی‌شود چون شما مقدار مورد نظر یون را از مصرف نمک یددار به دست می‌آورید.

انواع بیماری تیرویید

مشکلات تیرویید می تواند علایم مختلفی داشته باشد که همه آنها یا به علت ترشح زیاد هورمون تیرویید(هیپرتیروئیدیسم) و یا به دلیل ترشح کم این هورمون(هیپوتیروئیدیسیم) است.

‌آیا رژیم ‌غذایی خاصی برای بیماری‌های تیرویید وجود دارد؟

یکی از اشتباهاتی که در این زمینه رخ می‌دهد، این است که به بیمارانی که مشکل تیرویید دارند توصیه می‌شود که اصلا ماهی صرف نکنند یا برای مثال کلم و کاهو نخورند چون این مواد دارای ید هستند. خب باید به این نکته اشاره کنم که اصولا در بیماری کم‌کاری و پرکاری تیرویید رژیم غذایی خاصی وجود ندارد. مطالعات علمی و پزشکی نشان می‌دهد که مصرف خوراکی‌هایی مانند کلم و نظیر آن در صورتی می‌تواند برای تیرویید مشکل‌ساز شود که به میزان چند کیلوگرم در روز استفاده شود و از آنجایی که هیچ انسان عاقلی این مقدار کلم را در روز نمی‌خورد بنابراین عموما مصرف مواد خوراکی مانند کلم، انواع سبزیجات و ماهی نه باعث کم‌کاری تیرویید می‌شود و نه در پرکاری این غده ممنوعیتی دارد. بنابراین هیچ اثبات علمی در مورد بعضی از رژیم‌های شایعی در میان مردم درباره غده تیرویید وجود ندارد. همان‌طور که گفتیم هیچ رژیم غذایی برای بیماری‌های تیرویید وجود ندارد مگر اینکه فرد به سرطان تیرویید دچار شود که بحث آن کاملا متفاوت است.

جراحی تیرویید

جراحی تیرویید، عبارت است از برداشتن همه یا بخشی از غده تیرویید. این عمل در بیمارستان و با بیهوشی کامل انجام می شود. معمولا لب یک طرف که توده دارد همراه با لب میانی برداشته می شود. در هنگام جراحی از لب طرف مقابل نمونه برداری شده و درصورتی که مشکوک به بدخیمی باشد آن هم برداشته می شود.
جراح درمورد این احتمال، قبل از عمل با شما صحبت خواهد کرد. بعد از جراحی در محل عمل ممکن است وسیله ای شیلنگ مانند به نام «درن» قرار داده شود که مسوول تخلیه خون است. این درن، معمولا ظرف ۲۴ ساعت برداشته می شود. اکثر بیماران یک تا سه روز بعد از عمل از بیمارستان مرخص می شوند. عوارض بعد از جراحی تیرویید نادر است.

بعضی از آنها عبارتند از: خونریزی، گرفتگی صدا، دشواری بلع، بی حسی پوست گردن و پایین آمدن کلسیم خون. اکثر عوارض، ظرف مدت زمان کوتاهی بهبود می یابند. بیمارانی که کل غده تیروییدشان خارج می شود بیشتر در معرض افت کلسیم خون قرار دارند. این مساله ناشی از آسیب دیدن غده پاراتیرویید در حین عمل است.

بیمارانی که همه تیروییدشان خارج می شود، نیاز به جایگزینی هورمون های تیرویید با استفاده از قرص های هورمونی دارند. برخی هم احتیاج به جایگزینی کلسیم دارند.

کلام آخر :

با توجه به آنچه گفته شد ، اصلاح رژیم غذایی با توجه به نوع بیماری تیروئید بسیار مهم است در ضمن باید مد نظر داشته باشید که در
پرکاری و کم کاری تیروئید ، رژیم غذایی هرگز نمی تواند جایگزین درمان دارویی باشد ، بلکه باید به عنوان یک اقدام تکمیلی بسیار مفید
همراه با درمان دارویی در طول زندگی مورد توجه قرار گیرد .

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت(اطلاعات عمومی و غیرتخصصی پزشکی برای افزایش دانش و سلامت عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)