در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد، چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندانها در آخر قوسهای دندانی رویش می‌یابند دندانهای عقل نامیده می‌شوند، در طی رشد و تکامل فکین معمولاً جا برای رویش این دندانها فراهم می‌گردد. دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد، مثل بقیه دندانها مفید و مؤثر در سیستم جونده بوده و علیرغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شوند مگر کشیدن دندان عقل نفهته، اگر فک متناسب با رویش دندان رشد کافی نداشته باشد و یا به عبارت دیگر با رشک فک جا برای رویش این دندان فراهم نگردد و یا جهت و مسیر رویش آنها غیرعادی باشد، قادر به رویش نبوده و در استخوان نهفته باقی می‌مانند. ایمپلنت دندان و روکش دندان از کارهایی هستند که پس از کشیدن دندان و یا ترمیم دندان انجام می شود.
فهرست مطالب
علت های کشیدن دندان
روزگاری نه‌چندان دور کشیدن دندان اولین و ساده‌ترین راه برای فروکش کردن درد و عفونت دندان بود اما امروز موارد کشیدن در جوامع پیشرفته که دارای فرهنگ بالای بهداشتی هستند محدود به مواردی است که امکان ترمیم و نگهداری دندان به هیچ وجه وجود نداشته باشد. در کتاب‌های علم دندانپزشکی از موارد زیر به عنوان دلایل قابل قبول برای خارج کردن دندان نام برده شده است:
مشکل اقتصادی: اگرچه از مشکل اقتصادی در کتاب‌های دندانپزشکی به عنوان اخرین دلیل برای کشیدن دندان یاد شده است، اما به نظر می‌رسد در کشورهای جهان سوم اصلی‌ترین دلیل خارج کردن دندانهای پوسیده باشد.
پوسیدگی های شدید: شاید شایع‌ترین و قابل قبول‌ترین علت کشیدن دندان، پوسیدگی شدید غیر قابل ترمیم باشد. وسعت پوسیدگی دندان و قضاوت راجع به غیر قابل ترمیم بودن آن بر عهده دندانپزشک است.
نکروز پالپ: دندانهایی که دچار عفونت بافت عصبی (پولپیت غیر قابل برگشت) شده‌اند یا بافت عصبی مرده (نکروز پالپ) دارند، و امکان انجام عصب‌کشی (درمان ریشه) برای آنها مهیا نیست، کشیده می‌شوند.
مشکل پریودنتال شدید: یکی از دلایل شایع کشیدن دندان در جوامع محروم و عقب افتاده بیماری پیشرفته لثه است که منجر به تحلیل استخوان و لق شدن لثه میشود؛ تا حدی که امکان نگهداری دندان وجود ندارد.
دلایل ارتودنسی: برخی بیماران که به علت شلوغی و بی‌نظمی دندانها برای درمان ارتودنسی اقدام می‌کنند، ممکن است با نظر دندانپزشک مجبور به خارج کردن برخی دندانها باشند.
دندانهای نهفته: دندانهای نهفته در فک مانند دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته در صورتیکه امکان رویش آنها به دلیل کم‌بود فضای کافی امکان‌پذیر نباشد باید کشیده شوند.
انواع روش های کشیدن دندان
دو شیوه دندان کشیدن وجود دارد:
دندان کشیدن ساده: این شیوه در دندانهایی اجرا میشود که در دهان قابل مشاهده هستند. دندانپزشکان عمومی معمولا دندان کشیدن ساده را انجام میدهند و این کار اغلب تحت شرایط بی حسی موضعی (با داروهای ضد اضظطراب یا آرام بخش و یا بدون آن) صورت میگیرد.
دندان کشیدن از طریق جراحی: این روش دندان کشیدن برای دندانهایی انجام میشود که نمیتوان آنها را در دهان دید یا به آن دسترسی داشت چون از خط لثه شکسته اند و یا این که کامل بیرون نزده اند. این کار توسط جراح یا دندانپزشک انجام میشود و نیاز به برخی انواع روشهای جراحی دارد مانند برداشتن استخوان، برداشتن و یا بالا کشیدن و جمع کردنِ بخشی از بافت لثه یا همه آن، جهت آشکار سازی دندان یا خرد کردن دندان به قطعات کوچکتر (که به نام سکشن دندان ( tooth sectioning) شناخته میشود) . دندان کشیدن به روش جراحی را میتوان تحت بی حسی موضعی و یا آرام بخشی بدون بیهوشی انجام داد. بیمارانی که وضعیت پزشکی خاصی دارند و کودکان ممکن است تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرند.
مراقبت ها
ممکن است تا فردای روز جراحی، مقداری خون در دهانتان ترشح شود که کاملا طبیعی است. در این موارد یک تکه گاز استریل کوچک را در محل جراحی قرار دهید.
سیگار کشیدن، خونریزی را شدیدتر می‌کند. بنابراین در طول ۱۲ ساعت اول پس از کشیدن دندان، سیگار نکشید و یا حداقل خیلی آرام به آن پک بزنید تا باعث شروع خونریزی نشود. شما نباید از نی برای نوشیدن مایعات استفاده کنید.
کشیدن دندان یا ورزش کردن تا فردای روز جراحی ممنوع است، چون افزایش گردش خون باعث خونریزی مجدد از محل جراحی میشود. گاهی شب پس از جراحی، هنگام خواب مشاهده می‌کنید بالشتان خونی است. نشت مقداری خون طبیعی است، نگران نباشید. تلاش کنید زیر سرتان را در شب پس از جراحی، بالاتر از حالت عادی نگه دارید. برای این کار می‌توانید دو عدد بالش زیر سرتان بگذارید.
مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی دندان
۱ – تکه گاز گذاشته شده بر محل دندان کشیده شده را به مدت حداقل نیم ساعت با فشار ملایم فک در دهان نگهدارید.
۲ – به علت طولانی بودن زمان بیحسی (معمولاً ۴-۳ ساعت) و بیحس بودن بافتهای نرم اطراف دندان، مواظب باشید لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود.
۳ – از شستشوی دهان در روز جراحی خودداری نمائید و از مک زدن و خالی کردن مکرر آب دهان اجتناب نمائید.
۴ – از روز دوم دهان را به آرامی با سرم نمکی شستشو یا آب نمک رقیق شده و یا محلول ضد عفونی تجویز شده، بعد از هر وعده غذا و در ساعات بیداری، هر سه ساعت شستشو دهید.
۵ – مقداری نشت خونابه به مدت چندین ساعت بعد از جراحی دهان طبیعی است. در صورت بروز خونریزی تکه ای گاز استریل بر موضع قرار داده و با فشار ملایم دندانهای مقابل بر روی آن به مدت ۳۰ دقیقه نگهدارید. در صورت ادامه خونریزی این عمل را تکرار نموده و از تعویض گاز با فاصله های زمانی کمتراز ۳۰ دقیقه خودداری نمائید.
۶ – بعد از انجام جراحی بر روی جراحت داخل دهان قشر خاکستری رنگی ممکن است دیده شود و دهان تا چند روز بدطعم و بوی نامطبوعی دارد. این حالات طبیعی بوده و نشانگر وجود عفونت نمی باشد.
۷ – روز اول رژیم غذایی مایع یا نرم ولرم یا سرد داشته باشید و از روز بعد در صورت عدم ناراحتی از غذاهای معمولی می توانید استفاده کنید (با طرف دیگر فک غذا جویده شود). صرف مایعات و غذاهای کافی و مقوی بعد از جراحی ضروری بوده و در التیام و بهبودی شما تأثیر بسزایی دارد. مراقب باشید از فشار مستقیم لقمه غذایی بر روی ناحیه بخیه زده شده تا یک هفته اجتناب شود.
۸ – تورم و درد بعد از جراحی قابل انتظار است. کاربرد کمپرس سرد(کیسه یخ) از خارج دهان، بعد از جراحی و ادامه آن در روز اول (متناوباً) در کاهش تورم مؤثر است.
۹ – حداکثر تورم در مدت ۴۸-۲۴ ساعت بعد از جراحی بوجود می آید که سپس تدریجاً کاهش یافته و طی ۱۰-۷ روز از بین می رود.
۱۰ – گاهی اوقات بعد از کشیده شدن دندان، لخته خونی از حفره دندان کشیده شده جدا شده و عارضه ای بوجود می آید که اصطلاحاً درای ساکت (حفره خشک) نامیده می شود. این عارضه چند روز بعد از درآمدن لخته ایجاد شده و درد نسبتاً شدیدی دارد. در صورت حادث شدن این عارضه با کلینیک تماس بگیرید.
۱۱ – بعد از جراحی تا چند روز از کشیدن سیگار و پیپ و استفاده از نی برای نوشیدن مایعات خودداری نمائید.
۱۲ – قرار دادن دو بالش در زیر سر به هنگام استراحت توصیه می گردد.
۱۳ – مسواک زدن دندانها از روز بعد از جراحی بدون اشکال بوده و دقت نمائید به مدت یک هفته از مسواک زدن مستقیم بخیه ها خودداری شود.
۱۴ – یک هفته بعد از عمل جراحی جهت کشیدن نخ های بخیه به کلینیک مراجعه نمائید.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)