درمان و رفع قوز کمر و پشت (کیفوز) با فیزیوتراپی و حرکات ورزشی

ستون فقرات از جمجمه تا لگن امتداد دارد و از ۲۴ استخوان چهارگوش مجزا به نام مهره تشکیل می‌شود که هر یک بالای دیگری قرار می‌گیرد. مهره‌ها توسط بالشتک‌های نرمی، موسوم به دیسک، که مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند از یکدیگر جدا می‌شوند. نوارهای بافتی محکمی به نام رباط یا لیگامان مهره‌ها را کنار یکدیگر نگه می‌دارند. این رباط‌ها در کنار عضله‌های ستون فقرات، پشت بدن را قوی می‌سازند. بخش میانی ستون فقرات، موسوم به مهره‌های سینه‌ای، هنگام ایجاد قوز کمر، رو به بیرون خمیده می‌شود. این قوس غیرطبیعی به دلایل متعددی رخ می‌دهد که در ادامه به تشریح و نحوه درمان قوز کمر می‌پردازیم.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6fb5f3″]

درمان‌های زود هنگام طب فیزیکی جهت تقویت عضلات کمر و جلوگیری از تشدید  قوز کمر توصیه می‌شود. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر سعیدی بر اساس شدت قوز کمر و پشت، برنامه درمانی بیماران را تنظیم می‌نمایند. قوز کمر و وسط کمر و پشت اغلب با فیزیوتراپی قابل درمان بوده و باعث کاهش درد و جلوگیری از افزایش شدت انحنای ستون فقرات می‌شود. قوز شدید کمر و پشت نیاز به درمان های شدید و تهاجمی‌تر فیزیوتراپی دارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما  یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌ ۰۲۱۶۶۵۳۳۲۴۵ تماس حاصل فرمایید.

قوز کمر چیست؟

از علائم قوز پشت خمیدگی ستون فقرات است که موجب می‌شود قسمت بالای پشت بدن گردتر از حالت طبیعی به نظر رسد در اصطلاح کیفوز،گوژ پشتی یا قوز کمر گویند. اگر خمیدگی ستون فقرات از ۶۰ درجه بیشتر شود، بدن حالتی غیرطبیعی می‌یابد و این قوس بیش از اندازه به عنوان نشانه قوز کمر قلمداد می‌شود. علل قوز کمر گاهی اوقات با هیچ علامت دیگری به جز قوز یا انحنای نابه‌هنجار پشت بدن همراه نیست، اما این بیماری در برخی موارد باعث مشکلات و عوارض از جمله سفتی و درد کمر و پشت، التهاب و حساسیت ستون فقرات و خستگی می شود. درد پشت با توجه به این که بدن مجبور است این نقص ستون فقرات را جبران کند، برای افراد بزرگسال بسیار مشکل‌ساز است. در صورت ابتلا به قوز پشت شدید، علائم به مرور زمان تشدید می‌شوند و گاهی تنفس و بلعیدن نیز دشوار می‌گردد. انواع, علت, علائم و درمان قوز کمر در ادامه آورده شده است.

علت

علت قوز کمر غالباً پیامد حالت اندامی نامناسب در دوران کودکی است. به علاوه این بیماری در اثر شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها و نقص رشد ستون فقرات نیز ایجاد می‌شود.

حالت اندامی نامناسب: حالت اندامی نامناسب در کودکان، به ویژه قوز کردن، به عقب خم شدن هنگام نشستن روی صندلی و برداشتن کیف سنگین، باعث کشیدگی رباط‌ها و عضله‌های حمایت کننده‌ی مهره‌ها می‌شود. این کشش مهره‌های سینه‌ای را از جایگاه اصلی‌شان رو به بیرون می‌کشد و در نتیجه بیماری قوز کمر رخ می‌دهد.قوز کمر ایجاد شده به دلیل حالت اندامی نامناسب را قوز کمر اندامی یا وضعیتی (کیفوز) می‌گویند.

شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها: شکل‌گیری و رشد نامناسب مهره‌ها میتواند علت قوز پشت محسوب شود. مهره‌ها گاهی در عوض آن که شکلی چهارگوش و جعبه مانند داشته باشند، صورتی سه گوش و مثلث مانند به خود می‌گیرند و در نتیجه مهره‌ها از حالت معمول خارج می‌شوند و قوز کمر شوئرمن رخ می‌دهد.رباط‌های پیرامون مهره‌ها در مبتلایان به قوز کمر شوئرمن ضخیم‌تر از اندازه معمول است و این امر به نوبه خود به تشدید بیماری دامن می‌زند.دلیل به وجود آمدن اختلال در شکل‌گیری طبیعی ستون فقرات مشخص نیست. برخی بر این باوراند که مختل شدن خون‌رسانی به مهره‌ها، تأثیر منفی بر رشد آنها می‌گذارد. عوامل ژنتیکی نیز ظاهراً بی‌تأثیر نیستند، چون این بیماری ارثی است.

قوز کمر مادرزادی: قوز پشت مادرزادی هنگامی رخ می‌دهد که عاملی شکل‌گیری و رشد طبیعی ستون فقرات را پیش از تولد مختل سازد؛ در بسیاری از موارد، دو یا چند مهره به یکدیگر می‌چسبند.غالباً مشخص نیست که چرا برخی از کودکان دچار این نقص می‌شوند. با این وجود، چون برخی از موارد قوز کمر مادرزادی ارثی است، ظاهراً ژنتیک نقش مهمی در این گونه قوز کمر دارد.

بیماری‌ها: بیماری‌های ایجادکننده انواع قوز کمر عبارت‌اند از:

• پوکی استخوان: استخوان‌ها در اثر این بیماری ضعیف و شکننده می‌شوند و احتمال شکستن آنها بیشتر می‌شود.
• گودی کمر باعث عدم تعادل در ستون فقرات می شود، بدن این عدم تعادل را با انحنایی رو به بیرون در قسمت بالای ستون فقرات جبران می کند تا فشار کمتری به ناحیه تحتانی کمر وارد شود.
• اسپوندیلوز: دانش‌واژه‌ای تخصصی برای بیماری فرسایشی تأثیرگذار بر استخوان‌ها، دیسک‌ها و رباط‌های ستون فقرات در نتیجه افزایش سن است.
• مهره شکاف‌دار (اسپینا بیفیدا) ـ در این بیماری ستون فقرات به خوبی شکل نگرفته است و دچار نقص مادرزادی است.
• بیماری پاگت: رشد سلول‌های جدید استخوانی در این بیماری مختل می‌شود و این امر به ضعیف شدن مهره‌ها می‌انجامد.
• نوروفیبروماتوز: اختلالی ژنتیکی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد.
• دیستروفی عضلانی: بیماری‌ ژنتیکی که ضعیف شدن تدریجی عضلات را به دنبال دارد.
• سل: عفونت باکتریایی که عمدتاً شش‌ها را درگیر می‌کند.
• سرطان: سرطانی که داخل ستون فقرات ایجاد شود یا از بخش دیگری از بدن به ستون فقرات راه می‌یابد و در آن منتشر می‌شود.

قوز کمر گاهی اوقات در نتیجه آسیب و ضربه دیدن ستون فقرات ایجاد می‌شود.

علائم

علایم قوز کمر عبارت‌اند از:

• برابر نبودن ارتفاع شانه‌ها
• خمش رو به جلوی سر نسبت به دیگر اعضاء بدن
• تفاوت ارتفاع و وضعیت یک کتف با کتف دیگر
• قسمت فوقانی پشت بدن هنگام به جلو خم شدن بلندتر از حالت طبیعی به نظر می‌رسد.
• سفتی عضله‌های همسترینگ (پشت ران)

احتمال دارد علائم قوز کمر مشابه علائم دیگر بیماری‌های ستون فقرات باشد یا به دنبال عفونت یا آسیب دیدن بروز یابد. درد کمر، درد منتشر شونده در پاها و تغییر در عادت‌های مثانه و روده از علائم نه چندان رایج قوز کمر به شمار می‌روند. چنانچه در خصوص احتمال ابتلا به بیماری ستون فقرات نگران هستید، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.

تشخیص

قوز کمر معمولاً با معاینه ستون فقرات و انجام پرتونگاری تشخیص داده می‌شود.

معاینه: پزشک عمومی هنگام معاینه به منظور ارزیابی تعادل و دامنه حرکتی بیمار از وی می‌خواهد تا چند حرکت را انجام دهد. پزشک از بیمار می‌خواهد تا دراز بکشد تا مشخص گردد که آیا خمیدگی ستون فقرات پیامد حالت اندامی نامناسب است یا نتیجه وجود مشکلی ساختاری. اگرچه این مورد همواره مصداق ندارد، اما اگر ستون فقرات پس از دراز کشیدن به حالت صاف و مستقیم دربیاید، احتمالاً قوز پشت نتیجه حالت اندامی نامناسب (قوز کمر وضعیتی) است.چنانچه خمیدگی ستون فقرات پس از دراز کشیدن هم از بین نرفت، احتمالاً قوز کمر از مشکل ساختاری ستون فقرات ناشی می‌شود و با قوز کمر شوئرمن یا مادرزادی مواجه هستیم.

پرتونگاری و تصویربرداری: معمولاً پرتونگاری (اشعه ایکس) تشخیص پزشک را تأیید می‌کند و دلیل قوز کمر را مشخص می‌سازد. انجام دیگر روش‌های تصویربرداری معمولاً تنها زمانی ضرورت می‌یابد که درمان قوز کمر با جراحی در نظر گرفته شده باشد یا بیمار از علائم دیگری، مانند کرختی بازوها یا پاها، نیز رنج ببرد که بیانگر آسیب دیدن سیستم عصبی باشد. یک یا چند مورد از روش‌های زیر در صورت نیاز به تصویربرداری‌های بیشتر انجام خواهد شد:

• مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی. تی. اسکن): دسته‌ای از پرتوهای ایکس برای به دست دادن یک تصویر سه بعدی جامع از ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام. آر. آی.): میدان‌های مغناطیسی قوی متغیر برای ایجاد تصویر جامع از درون ستون فقرات مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

در صورت ابتلا به قوز کمر در بزرگسالی، احتمالاً آزمایش‌های دیگری به منظور تشخیص علت زیربنایی و نهفته انجام می‌شود. نوع این آزمایش‌ها با توجه به علائم خاص بروز یافته تعیین می‌شود که معمولاً موارد زیر را دربرمی‌گیرند:

• آزمایش‌های خون: جهت بررسی وجود عفونت‌هایی مانند سل
• سنجش تراکم استخوان: این آزمایش گونه‌ی خاصی از پرتونگاری (اشعه ایکس) است که جهت ارزیابی میزان استقامت استخوان انجام می‌شود. سنجش تراکم استخوان برای تشخیص بیماری‌های تضعیف کننده استخوان، مانند پوکی استخوان یا بیماری پاگت، مفید است.
• تصویربرداری‌های سی. تی. اسکن و ام. آر. آی.

درمان

اکثر موارد قوز کمر نیازی به درمان ندارند اما راه هایی برای رفع قوز کمر وجود دارد. قوز کمر ناشی از حالت اندامی نامناسب (قوز کمر یا گوژ پشتی وضعیتی) را معمولاً می‌توان با بهبود حالت اندامی اصلاح نمود.اگر کودکی در نتیجه شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها (قوز کمر شوئرمن) به این بیماری مبتلا باشد، قوز معمولاً پس از رشد کامل بدن و رسیدن به سن بلوغ برطرف می‌شود. علائم را نیز در صورت ابتلا به قوز کمر خفیف تا متوسط می‌توان با مصرف مسکن و انجام حرکات اصلاحی و نرمش کنترل نمود. همچنین با انجام ورزش برای قوز پشت می توانید به سلامتی خود بیافزایید. در حقیقت درمان قوز پشت با ورزش در اکثر مواقع نتیجه بسیار خوبی را به دنبال دارد.

داروپزشک معمولا از درمان های غیر جراحی و جراحی برای درمان قوز پشت استفاده می کند.

پزشک احتمالاً داروهای زیر را  برای درمان قوز کمر تجویز خواهد کرد:

• مسکن: اگر داروهای غیرتجویزی، مانند استامینوفن (تایلنول و اقلام مشابه)، ایبوپروفن (ادویل، مورتین IB و اقلام مشابه) یا ناپروکسین نتیجه‌بخش نبودند، مسکن‌های قوی‌تری را می‌توان با نسخه پزشک تهیه نمود.
• داروهای پوکی استخوان: قوز کمر در بسیاری از سالمندان نخستین نشانه‌ی ابتلا به پوکی استخوان است. داروهای تقویت کننده استخوان به پیشگیری از شکستگی‌های ستون فقرات کمک می‌کنند. شکستگی به تشدید قوز کمر می‌انجامد.

فیزیوتراپی

امکان دارد برای رفع قوز پشت پزشک بیمار را به دکتر فیزیوتراپی یا طب فیزیکی معرفی کند. برنامه توا‌بخشی و حرکات اصلاحی گسترده و ورزش برای قوز کمر  در تسکین درد و التهاب مؤثر است، استقامت و توانایی حرکتی را افزایش می‌دهد و به بیمار کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزانه را راحت‌تر و با قدرت بیشتر پیگیری کند. اثر مثبت تمرینات فیزیوتراپی بر اصلاح انحنای قوز پشت ثابت نشده است. بااین حال، این تمرین‌ها در تسکین درد بی‌تأثیر نیستند. جلسه‌های درمانی را می‌توان در یک بازه زمانی شش هفته‌ای، دو یا سه جلسه در هر هفته، برنامه‌ ریزی نمود. هدف فیزیوتراپی و ورزش قوز کمر این است که به بیمار کمک کند تا:

• حالت اندامی مناسب و حرکت‌های صحیح بدن را جهت خنثی کردن اثرات قوز کمر فرا بگیرد.
• میزان فعالیت خود را در سطحی مناسب حفظ کند.
• دامنه حرکتی و استقامت را بیشینه سازد.
• روش‌هایی را جهت مدیریت بیماری آموزش ببیند.

باندپیچی (بستن)

باندپیچی برای اصلاح وضعیت گردن و قسمت فوقانی پشت بدن مفید است و در کنار پیگیری برنامه توانبخشی‌ به کاهش درد گردن کمک می‌کند. چنانچه در مرحله ابتدایی برنامه توان‌بخشی از باندپیچی استفاده شود، احتمال کاهش یافتن درد و فشار وارده بر گردن بالا خواهد بود. با این وجود، باندپیچی طولانی مدت باعث ضعیف شدن عضله‌ها می‌شود. توجه داشته باشید که راهنمایی‌های اشاره شده در این مطلب تنها با هدف افزایش آگاهی انجام شده‌اند و نباید آنها را خودسرانه بدون نظارت متخصص به مرحله اجرا درآورد. بنابراین پیش از شروع برنامه توان‌بخشی برای درمان قوز کمر حتماً با یک متخصص مشورت کنید.

قوزبند و بریس‌

گاهی لازم است تا نوجوانان مبتلا به قوز کمر خفیف تا متوسط از بریس و قوزبند برای برطرف کردن قوز پشت استفاده کنند. این بریس زمانی بسته می‌شود که استخوان‌ها هنوز در حال رشداند و به این ترتیب مانع تشدید بیماری و افزایش قوز می‌شود. در وهله نخست این گونه به نظر می‌رسد که بستن بریس موجب محدودیت می‌شود؛ اما اکثر افراد پس از مدتی به آن عادت می‌کنند. بریس‌های مدرن به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تا حد ممکن راحت باشند و بیمار بتواند با وجود استفاده از آنها در بسیاری از فعالیت‌های فیزیکی شرکت کند. بستن بریس باید تا زمان بلوغ و رشد کامل، حدوداً سن ۱۶ سالگی برای دختران و ۱۸ سالگی برای پسران، ادامه داشته باشد. بستن بریس معمولاً برای بزرگسالانی که رشدشان متوقف شده است پیشنهاد نمی‌شود، چون در این سن تأثیری در اصلاح وضعیت ستون فقرات ندارد.

تمرین قرارگیری بدن در حالت صحیح برای رفع قوز کمر

تمرین قرارگیری بدن در حالت صحیح

در درمان‌های فیزیوتراپی نحوه‌ی صحیح قرارگیری بدن در حالات مختلف به شما آموزش داده شده و تمرین داده می‌شود تا شما بتوانید نشستن، ایستادن یا خوابیدن در یک حالت ثابت برای مدت زمان طولانی را به خوبی تحمل کنید.

حمایت از کمر در حالات مختلف

به بیماران مبتلا به قوز کمر و پشت آموزش داده می‌شود که از تشک‌های مخصوص، بالش و رول‌های فومی مخصوص برای پشتیبانی بیشتر از کمر و پاها در حالات مختلف استفاده کنند تا هنگام خوابیدن به کمر یا به پهلو، وزن بدن آن‌ها به درستی توزیع شود.

ورزش برای رفع قوز

با انجام ورزش و حرکات اصلاحی، قرار دادن بدن در حالت صحیح و درمان‌های کایروپراکتیک، ممکن است بتوانید قوز بالای کمر خود را اصلاح کنید. تمرینات کشش ستون فقرات می‌توانند بر قوز کمر و پشت تأثیر بگذارند. در صورتی که عضلات کمر شما قوی باشند به نحو بهتری می‌توانند با حالت جمع شدگی ستون فقرات مقابله کنند. این موضوع بدین معناست که انجام تمریناتی برای تقویت عضلات اکستنسور می‌تواند قوز کمر را کاهش دهد. تمریناتی که در ادامه آورده شده‌اند به بهبود قوز کمر کمک می‌کنند. کلید موفقیت در این روش درمان، مداومت در تمرین است. این تمرینات باید حداقل سه بار در هفته انجام شوند تا شما به‌مرور زمان شاهد تأثیرات آن‌ها باشید.

تصویر برعکس

در این تمرین ساده شما باید دقیقاً بدن خود را موقعیتی خلاف موقعیت فعلی آن (که می‌خواهید اصلاحش کنید) قرار دهید. در صورت نیاز می‌توانید به دیوار تکیه دهید.

•  چانه‌ی خود را به سمت عقب بکشید و به آرامی کاری کنید که سر شما درست بالای شانه‌های شما قرار بگیرد.
• شانه‌های خود را به سمت عقب و پایین ببرید. این حالت را برای ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه حفظ کنید. در صورتی که احساس درد داشتید به خودتان استراحت کوتاهی بدهید.

عقب کشیدن سر

این تمرین برای تقویت عضلات گردن که تضعیف‌شده و دچار کشیدگی هستند بسیار مناسب است و در حالت خوابیده انجام می‌شود.

• بخوابید و چانه‌ی خود را به سمت عقب بکشید، به طوری که انگار می‌خواهید برای خودتان غبغب درست کنید.
•  این حالت را برای ۱۵ ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.

تمرین سوپرمن

•  بر روی شکم دراز بکشید و دستان خود را در دو طرف سر خود دراز کنید.
•  سر خود را در یک موقعیت خنثی نگه دارید. حالا یک دست و یک پای مخالف را از روی زمین بلند کنید.
•  احساس کنید که می‌خواهید با دست و پای خود تا جای ممکن از زمین دور شوید. این حالت را برای سه ثانیه نگه دارید و این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.

کشش بدن

هدف از انجام این تمرین کشیدن عضلات قفسه سینه و قوی کردن عضلات کمر است.

•  بایستید و زانو‌های خود را صاف کنید. شکم خود را منقبض کرده و قفسه سینه خود را باز کنید و کتف‌های خود را به سمت عقب و پایین بدهید.
•  زمانی که بدن شما در حالت ایده‌آل قرار گرفت، دستان خود را به شکل حرف Y بالا ببرید به طوری که انگشت شست شما به سمت کمر شما اشاره کند.
•  در این حالت دو یا سه نفس عمیق بکشید. توجه کنید که در حین ایده‌آل نیز حالت قرارگیری بدن خود را حفظ کنید.

حرکت ستون فقرات سینه‌ای روی رول فومی

•  روی زمین دراز بکشید و یک رول فومی زیر کمر خود قرار دهید. رول فومی باید در ناحیه ستون فقرات سینه‌ای باشد.
• به آرامی به سمت بالا و پایین بدن خود را روی رول حرکت دهید تا عضلات کمر و ناحیه ستون فقرات سینه‌ای ماساژ داده شود.