درمان دیسک کمر حاد و شدید ناشی از حرکات ناگهانی و چرخش کمر

اگر شما از دیسک کمر رنج می‌برید باید بدانید که تنها نیستید زنان و مردان متعددی در سراسر جهان در برخی از مراحل زندگی خود دچار درد کمر می‌‌شوند و معمولا تا زمانی که درد آنها مزمن شده باشد و با علایم متعدد مواجه نشده باشند مشکل آنها تشخیص داده نخواهد شد. آشنایی با شرایط جسمانی مهمترین و اولین قدم در ارائه یک روش درمانی مناسب و رهایی از درد کمر است. اکنون این سوال مطرح می‌‌شود که دیسک به چه چیزی گفته می‌شود و چرا باعث بروز درد و ناراحتی می‌گردد. دیسک به بالشتک‌های کوچکی گفته می‌شود که بین مهره‌ها قرار دارند و به عنوان ضربه گیر عمل می‌‌کنند و از ستون فقرات در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت می‌نمایند. قسمت داخلی لایه سخت و خارجی که تحت عنوان آنولوس (حلقه) شناخته می‌شود توسط یک مایع که نوکلئوز ( هسته دیسک) نام دارد پر شده است. معمولاً دیسک به حفظ حالت بدن کمک می‌‌کند اما آسیب دیدگی و ضعیف شدن لایه خارجی دیسک باعث می‌شود که مایع درون لایه داخلی به درون کانال نخاعی نشت کند و در نتیجه فشار بسیار زیادی به اعصاب موضعی وارد می‌شود و باعث بروز درد، ناراحتی و سایر عوارض خواهد شد. به این عارضه فتق، دیسک لغزش دیسک یا پارگی دیسک گفته می‌شود. اما مشکلات دیسک کمر را میتوان با راه حل های بیشماری درمان کرد. دکتر پس از معاینات و بسته به شدت آسیب درمان متناسب با مشکل را پیشنهاد میدهد. برخی از این درمان ها عبارتند از: کمپرس، استراحت، نرمش و فیزیوتراپی اشاره کرد و درآخر در صورت جواب نگرفتن از روشهای ذکر شده میتوان از جراحی استفاده کرد.

آناتومی کمر به چه صورت است؟

دیسک به بالشتک‌های نرم و انعطاف پذیری گفته می‌شود که بین مهره‌هایی که ستون فقرات را به وجود آورده‌اند دیده می‌شوند. دیسک بین مهره‌ها به خم شدن و چرخش بدن کمک می‌کند و به عنوان یک ضربه گیر قوی عمل می‌نماید.دیسک در ناحیه لومبر از یک حلقه خارجی ضخیم غضروفی تشکیل شده که درون آن توسط یک ماده ژله مانند پر شده است. دیسک‌های ناحیه گردن شبیه هم هستند اما اندازه آنها کوچک‌تر است. در تصویر فوق شما می‌توانید آناتومی سالم و طبیعی ناحیه لومبر را مشاهده کنید سپس از نمای روبرو تصویر دیسک سالم بین مهره ای ارائه شده است.

علت بروز این مشکل چیست؟

طبق اظهارات کلینیک کلیولند فتق یا پارگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که بخشی از هسته مرکزی آن از لبه خارجی دیسک خارج شود و درون کانال نخاعی قرار بگیرد که در این حالت فشار زیادی به اعصاب وارد می‌شود. اعصاب ستون فقرات حتی به فشار خفیف حساسیت بسیار زیادی دارند که این امر باعث بروز درد، بی حسی یا ضعف در یکی یا هر دو پا می‌شود. دیسک بین مهره ای زمان شروع به بیرون زدگی می‌‌کند که ماده ژله مانند هسته آن به علت آسیب دیدگی ناگهانی از حلقه خارجی خود بیرون بیاید.

علائم و نشانه‌های این مشکل شامل چه مواردی است؟

درد پایین کمر

تعداد زیادی از افراد دچار درد پایین کمر می‌‌شوند البته درد به تنهایی معیاری برای تشخیص فتق دیسک نیست. در صورتی که شما دچار درد پایین کمر ناشی از زمین خوردن یا ضرب دیدگی شده‌اید به پزشک مراجعه کنید. سیاتیک شایع‌ترین علامت فتق دیسک است که به درد تیر کشنده و شدیدی گفته می‌شود که از قسمت باسن تا قسمت پایین پا امتداد می‌یابد و به علت فشار زیادی که به اعصاب این ناحیه وارد می‌شود به وجود می‌آید. سایر علائم و نشانه‌های این عارضه به شرح زیر می‌باشند:

• درد کمر و احساس ضعف در ساق یا پا
• احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پا یا ساق
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده ( یک اختلال نادر است که می‌تواند نشان دهنده یک مشکل بسیار جدی باشد که سندروم دم اسب نام دارد. این اختلال به علت تحت فشار قرار گرفتن ریشه اعصاب نخاعی به وجود می‌آید و به درمان و توجه فوری نیاز دارد)

درد گردن

درد گردن نیز همانند درد پایین کمر بسیار شایع است در این حالت فشار بسیار زیادی به اعصاب ناحیه گردن وارد می‌شود و باعث بروز درد عضلات بین گردن و شانه که عضلات ذوزنقه‌ای نام دارد می‌شود. گاهی اوقات ممکن است این درد تا بازو امتداد یابد. سایر علائم و نشانه‌های مربوطه عبارتند از‌:

• احساس ضعف در یک بازو
• احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در یک بازو
• درد تیر کشنده در شانه، گردن یا بازو

عوارض

لایه بیرونی دیسک مهره‌ای به دلیل بالا رفتن سن، صدمه دیدن یا هر دو مورد خشک می‌شود و آب خود را از دست می‌دهد و در نتیجه ترک‌های بسیار کوچکی ایجاد می‌شود که گاهی اوقات عوارض دیسک کمر که در زیر بیان شده را به دنبال دارد:

• برجستگی دیسک: ممکن است بخشی از ژل غلیظ درون دیسک از داخل شکاف‌ها به بیرون ترشح کند و در نتیجه دیسک از بین استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) بیرون بزند.
• پارگی دیسک کمر : ژل از کپسول خارج می‌شود.
• قطعه آزاد: احتمال دارد قطعات دیسک شکسته یا پاره شده کاملاً از دیسک جدا شوند و وارد مجرای نخاعی شوند و در آن جای بگیرند.

هر کدام از مراحل فوق می‌تواند باعث وارد شدن فشار به ریشه عصب و بروز علائم درد و کرختی شود. ترک‌های دیسک به خودی خود ترمیم نمی‌شوند، اما درد معمولاً به مرور زمان کاهش می‌یابد. غالباً بدن ماده‌ی دیسک را مجدداً، طی فرایندی موسوم به جذب دوباره، جذب می‌کند و به این ترتیب بیمار را از چنگ درد رهایی می‌بخشد. در حدود نیمی از بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر ظرف یک ماه بهبود می‌یابند و با سپری شدن شش ماه امید بهبودی در اکثرشان جد دارد. اکثر بیماران مبتلا به پارگی دیسک کمر با روش های درمان بدون عمل کمردرد بهبود می بابند و معمولا تعداد کمی از بیماران مبتلا به دیسک کمر در صورت درمان نشدن با روش های بدون جراحی نیاز به عمل جراحی پیدا می کنند.سندرم جراحی ناموفق دیسک کمر ،به عوارضی گفته می‌شود که پس از جراحی باز دیسک کمر ایجاد می‌شوند. از این اصلاح در مواردی استفاده می‌شود که جراحی دیسک کمر به نتایج مورد انتظار نرسیده و درد بیمار تسکین پیدا نکرده است.درد بعد از جراحی دیسک کمر از این دسته عوارض است.

مراجعه به پزشک و ارزیابی دیسک

پزشک برای تشخیص فتق دیسک به بررسی سابقه پزشکی شما می‌پردازد و ارزیابی جامعی را از وضعیت جسمانی شما به وجود می‌آورد. انجام معاینه جسمانی می‌تواند به پزشک برای تحت فشار بودن ریشه اعصاب کمک نماید. پزشک برای تشخیص و تایید فتق دیسک درخواست انجام اسکن ام ‌آر آی را می‌دهد. در این روش تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم از قبیل دیسک بین مهره‌ای تهیه می‌شود و به پزشک برای تایید دیسک کمر کمک می‌کند.

چه روش‌هایی برای درمان فتق دیسک وجود دارد؟

براساس اظهارات انجمن جراحان مغز و اعصاب آمریکا روش‌های مختلفی برای درمان فتق دیسک وجود دارد که می‌‌تواند به تسکین علائم شما کمک نماید. این روش‌ها شامل روش‌های درمان غیر جراحی از قبیل استراحت کردن، ورزش کردن و مصرف داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و درد است. معمولا برای این منظور از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب استفاده می‌شود. می‌توان برنامه ورزشی درمانی را نیز در طرح درمان بیمار قرار داد. این مرحله شامل ورزش کردن، ماساژ دادن، گرما درمانی و استفاده از وسایل و تجهیزات مخصوص برای محافظت از کمر از قبیل بریس و کمربند است. به خاطر داشته باشید که اکثر بیماران مبتلا به فتق دیسک بدون نیاز به عمل جراحی بهبود می‌یابند.

استراحت و تعدیل فعالیت

نخستین درمان دیسک کمر بدون عمل   استراحت کردن و پرهیز از انجام فعالیت‌های تشدید کننده‌ی علائم است. بسیاری از موارد فتق دیسک با سپری شدن زمان برطرف می‌شوند. بنابراین در فتق دیسکی که علاج‌اش گذر زمان است، اجتناب از فعالیت‌های تشدید کننده علائم اهمیت بسیار دارد.

کمپرس

گذاشتن یخ و گرم کردن در کاهش علائم دردناک فتق دیسک بسیار مؤثر است. گرم و سرد کردن با شل کردن عضلات پشت و کمر اسپاسم‌ها و گرفتگی‌های عضلانی را از بین می‌برد و درد را به میزان قابل توجهی تسکین می‌بخشد.

 داروها

مصرف برخی از داروها می‌تواند به تسکین فتق دیسک کمک کند. در بخش زیر به برخی از این داروها اشاره می‌‌کنیم:

•  استامینوفن: مانند تیلنون، اولین خط دفاعی بسیار عالی است اما شامل همه بیماران نمی‌شود. اگرچه مصرف استامینوفن به کاهش درد کمک می‌کند باعث رفع التهاب نخواهد شد.
•  داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب: مصرف این داروها می‌‌تواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند به همین دلیل با استامینوفن تفاوت دارند. آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن در زمره داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب قرار دارند. مصرف این داروها برای افرادی که سابقه زخم معده یا حمله قلبی دارند مناسب نیست.
•  تجویز داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب: در صورتی که سایر داروهای مسکن کمک به تسکین درد بیمار نکند پزشک مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب را تجویز می‌کند.
•  شل کننده‌های عضلانی: معمولاً اسپاسم عضلات ستون فقرات با فتق دیسک همراه می‌شود. در این حالت استفاده از شل کننده عضلانی می‌تواند به تسکین درد کمک نماید.
•  استروئید خوراکی: مصرف استروئید خوراکی که تحت عنوان کورتیکواستروئید شناخته می‌‌شود می‌‌تواند به کاهش تورم کمک نماید. معمولاً این دارو فقط برای استفاده کوتاه مدت تجویز می‌شود زیرا مصرف آن به مدت طولانی با عوارض جانبی چندگانه همراه می‌باشد.
•  مصرف داروهای مخدر: این داروها می‌‌توانند به تسکین درد شدید و مزمن کمر کمک کنند و به صورت آگاهانه و فقط برای مواقعی که درد بسیار شدید می‌شود تجویز می‌گردند. به خاطر داشته باشید که تعداد زیادی از بیماران پس از مدتی به این داروها عادت می‌کنند و برای تسکین درد خود به دوز بالاتر احتیاج خواهند داشت. بنابراین استفاده از این داروهای مسکن می‌تواند اعتیاد آور باشد و فقط باید تحت نظر پزشک استفاده شود.
•  مصرف داروهای ضد افسردگی: این داروها از ارسال پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌‌کنند و تاثیر آندروفین را افزایش می‌دهند، آندروفین به مسکن‌های طبیعی بدن گفته می‌شود. یکی دیگر از مزایای داروهای ضد افسردگی این است که به شما برای خواب بهتر کمک می‌کند.

 تزریق دارو

در تزریق استروئید اپیدورال از کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شود که یک داروی ضد التهاب قوی است و به سرعت به تسکین درد ناشی از تحت فشار قرار گرفتن اعصاب کمک می‌‌کند. این دارو به درون فضای عصب اپیدورال تزریق می‌‌شود و اولین تزریق آن می‌‌تواند به طرز قابل توجهی از میزان درد بکاهد اما معمولا چند روز طول می‌کشد تا اثرگذاری آن به طور کامل مشخص شود. به طور کلی بیش از سه تزریق در طول سال مجاز نمی‌باشد.

استئوپاتی و کایروپراکتیک

برخی از بیماران ترجیح می‌دهند تا روش درمانی استئوپاتی (استخوان درمانی) را امتحان کنند یا به یک متخصص کایروپراکتیک مراجعه کنند. این دو از روش های درمان کمر درد می باشد.

 فیزیوتراپی

معمولاً فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی را در فرایند بهبود فتق دیسک ایفا می‌کند. فیزیوتراپی روشی است که علاوه بر تسکین فوری درد می‌‌تواند روش‌هایی را به شما آموزش دهد که از آسیب دیدگی بیشتر جلوگیری نماید. در فیزیوتراپی از روش‌های متعددی استفاده می‌شود. درمان منفعل به شل شدن بدن کمک می‌کند و شامل ماساژ بافت‌های عمیق بدن، استفاده از کمپرس سرد و گرم، و تحریک الکتریکی و آب درمانی است.

 تزریق پلاسمای غنی از پلاکت

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یک روش سودمند است که برای انجام آن نمونه خون بیمار تهیه می‌‌شود و سپس درون دستگاه سانتریفیوژ قرار داده می‌شود تا تحت سرعت بسیار بالا پلاکت‌ها از گلبول‌های قرمز خون جدا شوند و در نهایت پلاسمای حاوی مقدار بسیار زیادی پلاکت است به دست می‌آید سپس این محلول به درون نقاط منتهی به اطراف ستون فقرات تزریق می‌‌شود. معمولا این روش بدون درد است و بیمار هیچ گونه دردی را احساس نمی‌کند. به طور کلی برای تزریق تهیه محلول به دست آمده از هدایت تصویری استفاده می‌شود تا پزشک بتواند به درستی به تزریق پلاسما بپردازد. معمولاً بیماران طی مدت ۲ تا ۶ جلسه درمانی بهبود می‌یابند. تعداد زیادی از بیماران ادعا می‌کنند که پس از یک یا دو تزریق به طرز قابل توجهی بهبود می‌یابند. پس از تزریق پلاکت بیمار می‌تواند به تدریج شاهد نتایج تسکین درد خود باشد و توانایی حرکتی او نیز بهبود خواهد یافت. در دوران بهبود بیمار باید کاملا احتیاط کند و از انجام دادن کارهایی که به بدن او فشار وارد می‌‌کند خودداری نماید. در این مرحله در صورتی که میزان آسیب دیدگی کمر جدی باشد بیمار علاوه بر تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به ورزش درمانی نیز نیاز خواهد داشت.

اوزون تراپی

در سال‌های اخیر اوزون تراپی نقش بسیار مهمی را در درمان بیماری‌های مرتبط با دیسک ایفا کرده است. در اکثر موارد اکسیژن- اوزون تراپی یک روش درمانی معتبر و کارآمد است که هزینه کمتری را به بیمار تحمیل می‌‌کند و با عوارض جانبی بسیار کمی همراه است. اوزون از سه اتم اکسیژن ساخته شده است و به صورت طبیعی در اتمسفر وجود دارد و دارای ویژگی‌های بیوشیمیایی بسیار زیادی است. در درمان فتق دیسک از خواص ضد التهابی و تسکین دهندگی و توانایی آن برای کاهش بافت دیسک لغزش یافته استفاده می‌شود. خواص درمانی گاز اوزون بر اساس مکانیسم‌های مختلفی که دارد به این شرح می‌باشد: باعث بهبود جریان خون در موضع مورد نظر می‌شود، باعث تسریع ارسال مواد مغذی به ریشه عصب درگیر و سلول‌های عضلانی آسیب دیده می‌‌شود، به تثبیت سطح سیتوکین و پروستاگلاندین کمک می‌‌کند و در نتیجه باعث بروز آثار ضد التهابی و تسکین دهندگی درد می‌شود، به افزایش تولید سوپر اکسید دیسموتاز ( آنزیمی که سطح اکسایش ترکیبات را کاهش می‌دهد) کمک می‌کند، باعث کاهش حجم بافت دیسک و تحلیل آن می‌شود ( باعث تجزیه موکوپلی ساکارید هسته سلول، خشک شدگی و مواردی از این قبیل می‌‌شود که در نهایت فرآیند بهبود را تسریع می‌کند)

 ورزش کردن

ورزش کردن یک روش موثر برای تقویت و پایدار کردن عضلات پایین کمر است که از آسیب دیدگی بیشتر و بروز درد جلوگیری می‌کند. در صورتی که از حالات بدن قوی باشند می‌توانند از وزن بدن و استخوان‌ها محافظت کنند و از وارد شدن فشار اضافی به ستون فقرات جلوگیری نمایند. اما حتی اگر عضلات کمر شما بسیار قوی باشد باید وزن اضافی خود را کاهش دهید تا فشار کمی به ستون فقرات وارد شود. اضافه وزن و چاقی باعث می‌شود که به صورت دائمی کمر شما تحت فشار قرار بگیرد زیرا عملاً همواره در حال جابجایی یک حجم بسیار سنگین هستید. کاهش وزن می‌تواند به کاهش درد و بهبود سطح سلامت کمر کمک کند. اگر شما دچار اضافه وزن هستید با پزشک خود در خصوص روش‌های موجود برای این مسئله صحبت کنید.

 انجام عمل جراحی

فقط درصد کمی از افرادی که دچار فتق دیسک هستند به عمل جراحی دیسک کمر احتیاج دارند. معمولاً انجام عمل جراحی زمانی پیشنهاد می‌شود که روش‌های غیر جراحی نتوانسته باشد به تسکین علائم دردناک بیمار کمک کند. دو روش برای جراحی کمر وجود دارد که در بخش زیر آنها اشاره می‌کنیم:

•  عمل میکرودیسککتومی ‌لومبر رایج ترین روش برای درمان فتق دیسک در ناحیه لومبر است. در این روش دیسک لغزش یافته و سایر قسمت‌هایی که فشار زیادی را به عصب نخاع وارد می‌‌کنند تخلیه می‌‌شوند.
•  عمل جراحی دیسککتومی ‌گردن و فیوژن روشی برای درمان فتق دیسک ناحیه گردن است که پزشک برای رفع فشار به خارج کردن دیسک لغزش یافته می‌‌پردازد. پزشک، استخوان را در فضای دیسک قرار می‌‌دهد و از یک پلاتین برای محافظت از ستون فقرات استفاده می‌‌کند.