اسپاسم یا گرفتگی عضلات، عارضه‌ای است که در آن یک عضله یا گروهی از عضلات بدن سفت و سخت شده و باعث درد و ناراحتی می‌شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک عضله خود را منقبض کرده، سفت شده و مشکلات دیگری را به وجود می‌آورد. اسپاسم عضله ممکن است در هر قسمت از بدن اتفاق بیفتد، اما عضلات گردن، کمر، دست‌ها و پاها بیشتر تحت تأثیر این اتفاق می‌باشند. علائم اسپاسم عضلات در هر فرد متفاوت است و نیاز هر فرد باید به صورت منحصر به فرد درک شود تا بتوان این مشکل را به شکل مؤثر حل کرد.
اسپاسم عضله نتیجه‌ی انقباض عضله بوده و از آنجا که علت‌های متعددی می‌توانند آن را به وجود آورند، درمان‌های آن نیز متفاوت می‌باشد. بهترین مسیر درمان برای تسکین اسپاسم‌های عضلات، در وهله‌ی اول تعیین علت به وجود آمدن گرفتگی و سپس تلاش برای پیش‌گیری از شرایطی است که باعث این اتفاق می‌شوند. با تشخیص درست اسپاسم عضلات، متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر سعیدی، با به کار گیری بهترین برنامه‌ی درمانی، شرایط به وجود آورنده‌ی اسپاسم را درمان می‌کنند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۶۵۳۳۲۴۵ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
علت‌ها
برخی از علت‌های رایج اسپاسم عضلات شامل موارد زیر می‌باشند:
استفاده‌ی بیش از حد از عضلات
استفاده‌ی بیش از حد از گروهی از عضلات، شایع‌ترین علت اسپاسم عضلات می‌باشد. این علت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که از دست‌ها، پاها یا دیگر بخش‌های بدن خود برای فعالیت‌های تکراری استفاده می‌کنند. مشاغل مشخصی مانند تایپ کردن، نقاشی، خیاطی، بافندگی و یا مشابه اینها می‌تواند به انقباض عضله‌ی مورد استفاده و در نتیجه اسپاسم عضله منجر شوند.
کشش عضلانی
فعالیت‌هایی که به بلند کردن اجسام سنگین، وزنه و غیره احتیاج دارند، می‌توانند باعث کشش عضلات گردن و پشت شوند، که علت رایج اسپاسم عضلات در میان کسانی است که کار فیزیکی انجام می‌دهند. ورزشکاران نیز بسیار در خطر کشش عضلات هستند که می‌تواند باعث اسپاسم عضله شود.
جراحات
جراحت یا آسیب به عضلات، ماهیچه‌ها یا بافت‌های نرم مانند رباط‌ها، تاندون‌ها و غیره می‌تواند اسپاسم عضله یا عضله‌های مجاور را ایجاد کند. عضلات گردن و پشت به طور رایج در جراحات وارده به پشت یا ستون فقرات، کشیده می‌شوند. فعالیت‌هایی که خطر کشش عضلات را بالا می‌برند، مانند بلند کردن اجسام سنگین، حرکات و موقعیت‌های ناخوشایند و ورزش‌ها می‌توانند آسیب‌های متعددی را به بدن وارد آورند که باعث اسپاسم عضلات می‌شوند.
مشکلات مربوط به دیسک
از دلایل شایع ذکر شده در مورد اسپاسم گردن و کمر، عارضه‌ی اساسی یا آسیب به ستون فقرات می‌باشد. فتق دیسک گردن یا کمر می‌تواند باعث اسپاسم شدید عضلات، درد و دشواری در حرکت شده و باید با دقت درمان شود.
بیماری مفاصل و ستون فقرات
اسپاسم عضله می‌تواند ناشی از بیماری اساسی مفاصل یا ستون فقرات باشد. التهاب در مفصل، شرایط آرتروز مفصل، شرایطی که بر بافت‌های نرم اطراف مفصل تأثیر می‌گذارند، می‌تواند باعث اسپاسم عضله در آن ناحیه شود. این شرایط به طور رایج به صورت اسپاسم در کمر، دست‌ها و پاها دیده می‌شود. اسپاسم‌های عضلات گردن و کمر همچنین به دلیل مشکلات ناشی از مفصل بند، اختلال دژنراتیو ستون فقرات، روماتیسم گردن و اسپوندیلوز کمری ، تنگی کانال نخاعی و غیره ایجاد می‌شود.
آسیب عصبی
در برخی از موارد، آسیب به عصب، خواه به دلیل شرایط پزشکی، آسیب یا دیگر نوروپتی‌ها، نیز می‌تواند اسپاسم عضله را ایجاد کند. از آنجا که اعصاب قادر نیستند که سیگنال‌های صحیحی را بفرستند که بر حرکت نرمال عضلات اثر بگذارند، اسپاسم عضلات ایجاد می‌شود. در این مورد، اسپاسم عضله‌ی ایجاد شده در ناحیه با دردی همراه است که در امتداد مسیر عصب منتشر می‌شود.
مشکلات تغذیه‌ای
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مشخص، سطوح پایین کلسیم، عدم تعادل الکترولیت و غیره می‌تواند باعث اسپاسم عضلات شود. عدم تعادل الکترولیت معمولاً به دلیل تقلای بیش از حد، کمبود مایعات به دلیل اسهال یا استفراغ شدید، کم آبی و غیره می‌باشد. این موارد نهایتاً می‌توانند به اسپاسم عضلات منجر شوند. این اسپاسم‌ها بیشتر به شکل انقباض ماهیچه در اثر کار زیاد است که برای مدت کوتاهی باقی مانده و می‌تواند با کشیدن نرم، استفاده‌ی مایعات کافی و دریافت الکترولیت درمان شود.
عضلات ضعیف
شرایط دیگری که بر قدرت و عملکرد عضله اثر می‌گذارند، نیز در صورت تحریک، می‌توانند باعث اسپاسم عضله شوند. ماهیچه‌های ضعیف بیشتر در معرض اسپاسم عضله هستند که می‌تواند با بلند کردن نگهانی جسم سنگین، انقباض ماهیچه در هنگام مسافرت، بازی و یا افتادن بروز کند.
شرایط پزشکی
شرایط پزشکی که بر عضله یا اعصاب اثر می‌گذارند هم می‌توانند اسپاسم عضله را ایجاد کنند. شرایط روماتوئید، آرتروز یا دیگر عارضه‌های مفاصل، غالباً بر عضلات اثر گذاشته و اسپاسم ایجاد می‌کنند. شرایط دیگر مانند فیبرومیالژیا نیز می‌تواند باعث اسپاسم عضله، بخصوص در گردن و کمر شود.
علائم
علائم اسپاسم عضلات عبارتند از:
- عضله‌ی سفت یا کشیده شده در اطراف یک مفصل یا مهره‌ی ستون فقرات، یک علامت کلاسیک اسپاسم عضلات است.
- درد شدید در ناحیه‌ی عضله‌ی کشیده شده، در بیشتر مواقع یک علامت همراه با اسپاسم عضله است.
- حرکات محدود عضله و مفصل مرتبط در اسپاسم عضله رخ می‌دهد چرا که عضله سعی دارد که قسمت ملتهب را محافظت کند.
- زمانی که اسپاسم در نتیجه‌ی عارضه‌ی اساسی مفصل یا ستون فقرات یا مشکلات دیسک باشد، گرفتگی عصب ممکن است ظاهر شود. فشرده شدن عصب می‌تواند باعث درد انتقالی در اندام‌های زیرین یا در اطراف ناحیه‌ی مورد نظر با احساس سوزش یا گزش شود. درد عصب معمولاً احساسی شبیه دردی یک‌باره، تیز و شوک‌آور داشته و ممکن است با بی حس شدن و گزگز در اندام‌های زیرین و انگشتان دست یا پا مرتبط باشد.
- اسپاسم عضله‌ی ناشی از کولیک قاعده‌ای یا شکمی، معمولاً به صورت درد شکم و درد اسپاسمی ظاهر می‌شود که غالباً غیر قابل تحمل است. این شرایط با علائم مشخصی که به سیستم ربط دارد مرتبط است، مانند اسهال و استفراغ در صورت مشکلات گوارشی یا خونریزی بیش از حد قاعدگی یا ضعف در عضلات اسپاسمی در صورت دردهای شکمی قاعده‌ای.
درمان
استراحت
در درمان اسپاسم عضلات، استراحت معمولاً برای عضلات کشیده شده اهمیت دارد. خوابیدن نقش مهمی در بهبود اسپاسم عضلات بازی می‌کند، بنابراین ضروری است که از خواب کافی شبانه اطمینان حاصل کنید.
سرد کردن
گذاشتن بسته‌های یخ و درمان سرد نیز کمک کننده است به خصوص در مورد عضلات ملتهب و دردناک و آسیب‌های حاد.
گرم کردن
از آنجا که اسپاسم عضلات می‌تواند ناشی از یک علت غیر قابل مشاهده مانند یک عارضه‌ی اساسی جدی باشد، دنبال کردن یک برنامه‌ی درمانی صحیح بسیار مهم است. معمولاً کمپرس‌های گرم برای شرایط مزمن اسپاسم عضلات اثربخش می‌باشند.
دارو
داروهایی به صورت رایج برای درمان اسپاسم عضلات استفاده می‌شوند شامل آرام‌بخش‌های عضلانی هستند که به آرام کردن عضلات منقبض شده و تسکین درد کمک می‌کنند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌توانند برای کاهش واکنش التهابی، ورم و درد ناشی از اسپاسم عضلات مفید باشند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی معمولاً در مواردی که اسپاسم به دلیل مشکلات گردن، کمر، ستون فقرات یا مفصل ایجاد شده است مفید می‌باشد. مدولاسیون‌های متعددی در فیزیوتراپی برای درمان اسپاسم عضلات، تسکین درد و دستیابی دوباره به قدرت عضله استفاده می‌شوند. تمرینات درمانی که به قوی کردن عضلات و بهبود همکاری بین آنها کمک می‌کنند باید برای جلوگیری از تکرار شدن اسپاسم عضلات تکرار شوند. تکنیک‌های مختلف مورد استفاده در فیزیوتراپی عبارتند از:
- الکتروتراپی TENS
- درمان سونوگرافی
- شوک ویوتراپی
- درمان با لیزر سرد
- ماساژ تراپی
- درمان با تحریک نقطه‌ای
- طب سوزنی
ماساژتراپی
ماساژ یکی از اولین درمان‌ها در اسپاسم عضلات بوده و به منظور بازگرداندن انقباض پذیری و عملکرد عضله انجام می‌شود. ماساژی که برای کشش عضله انجام می‌شود به بهبود انعطاف‌پذیری، آرام کردن عضله و بخشیدن احساس تازگی و انرژی به فرد کمک می‌کند. این ماساژ همچنین در بهبود جریان خون و اکسیژن، تسریع روند درمان و بهتر کردن سطوح استقامت و عملکرد یاری دهنده است. ماساژهای انجام شده برای کشش عضلات شانس آسیب دوباره را کاهش می‌دهد.
تمرین‌های ورزشی برای اسپاسم عضلات
انجام تمرینات کششی نرم قبل از شرکت در فعالیت‌ها، می‌تواند در پیش‌گیری از اسپاسم‌های بعدی عضلات کمک کننده باشد. یک برنامه‌ی منظم کششی، الیاف عضلات را طولانی کرده و بنابراین آنها می‌توانند به صورت نیرومندتری در زمان ورزش منقبض و سفت شوند. زمانی که بدن شما ضعیف باشد، به احتمال بیشتری اسپاسم عضلات را تجربه می‌کنید که به نوبه‌ی خود می‌تواند فعالیت رفلاکس عصبی ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهد.
