گزگز و مورمور شدن پا که به آن احساس خواب رفتن دست و پا نیز گفته می‌شود، احساس سوزش، سوزن سوزن یا بی‌حس شدن اندام می‌باشد. ممکن است شما در دست، پا و یا بازو نیز همین حس‌ها را تجربه کنید. معمولاً در این حالت هیچ‌گونه دردی احساس نمی‌کنید اما این عارضه ممکن است منجر به بروز خارش شود. این احساس معمولاً موقتی است اما این احتمال وجود دارد که شما گزگز و مورمور شدن پا را به‌طور مداوم تجربه کنید. در بسیاری از موارد مورمور شدن دست، پا یا هر دو ممکن است شدید، اپیزودیک (دوره‌ای) یا مزمن باشد. بسیار مهم است که برای درمان این عارضه، علت زمینه‌ای این مشکل را پیدا کنید.
بسیار مهم است که برای هر گونه احساس مورمور شدن مداوم دست و پا، به دنبال معاینات پزشکی فوری باشید تا هر چه زودتر علت زمینه‌ای بروز احساس مورمور و گزگز شدن تشخیص داده شود و تحت درمان و کنترل قرار گیرید، و احتمال اینکه از عواقب احتمالی مادام‌العمر آن رنج ببرید کمتر شود. درمان موفق این مشکل به تشخیص صحیح و درمان علل زمینه‌ای بروز گزگز بستگی دارد. تا زمانی که سلول‌های عصبی محیطی از بین نرفته‌اند، آن‌ها توانایی احیاء شدن را دارند.
فهرست مطالب
علائم همراه با خواب رفتن دست و پا
خواب رفتن و گزگز دست و پا می‌تواند با علائم دیگری مانند درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل عضله همراه باشد. در چنین حالتی، احساس گزگز و مورمور شدن، ممکن است نشانه‌ی آسیب‌های عصبی باشد که می‌تواند از علل مختلفی مانند صدمات ناشی از ضربه یا صدمات فشاری مکرر، عفونت‌های میکروبی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض عوامل سمی و بیماری‌های سیستمیک نظیر دیابت ناشی شود
دلایل گزگز و خواب رفتن دست و پا
دیابت
بیماری دیابت یکی از شایع‌ترین علل بیماری نوروپاتی (آسیب‌دیدگی عصب) محیطی است که در حدود ۳۰ درصد از بیماران را شامل می‌شود. در نوروپاتی دیابتی، گزگز و سایر علائم غالباً ابتدا در دو پا بروز پیدا می‌کند و سپس از پاها به سمت بالا منتشر می‌شود و پس از آن هر دو دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نهایت به بازوها می‌رسد. در بسیاری از موارد، این علائم اولین نشانه‌های بیماری دیابت هستند. آسیب‌های عصبی با نام نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود. علت بروز گزگز دست و پا در ۳۰ درصد دیگر افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی، نامعلوم یا ناشناخته می‌باشد. نوروپاتی محیطی اعصاب دور از مغز و نخاع، اغلب اعصاب دست و پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۴۰ درصد باقیمانده دارای علل مختلف دیگری هستند نظیر:
تونل کارپال (مچ دست)
بسیاری از اعصاب و رگ‌های خونی شانه از قسمتی به نام شبکه بازویی خارج می‌شوند و به دست امتداد پیدا می‌کنند. این شبکه شاخه‌ای از اعصاب است که از گردن منشأ می‌گیرد و در بازو، ساعد، مچ دست و دست تقسیم می‌شوند. با این حال این اعصاب باید از میان نشانگان خروجی قفسه سینه یا از فضای کوچکی که از پرده استخوان یا عضلات کنار گردن تشکیل‌شده‌اند، عبور کنند.
رادیکولوپاتی (آسیب) ریشه‌های عصبی گردن
علل بسیاری برای بروز عارضه رادیکولوپاتی ریشه‌های عصبی گردن وجود دارد از جمله دیسک کمر، بیرون‌زدگی دیسک، تنگی کانال نخاع و ناپایداری ستون فقرات. تمام این بیماری‌ها می‌توانند موجب ملتهب شدن ریشه‌های عصبی در ستون فقرات گردنی شوند و به سمت پایین و به اعصاب ناحیه باز و دست‌ها نیز منتشر شوند. ممکن است بر اثر فشردگی عصب گردن، شما خواب رفتن و گزگز را در دست‌های خود حس کنید چرا که این اعصاب همگی به دست امتداد می‌یابند بنابراین اگر این عصب‌ها آسیب ببینند بر روی سیگنال‌دهی عصب در تمام مسیرهایی که اعصاب به دست می‌رسند تأثیر می‌گذارد. این نوع درد معمولاً اما نه همیشه به همراه گزگز و خواب رفتن بازو همراه می‌باشد.
بیماری‌های خود ایمنی
بیماری‌های خود ایمنی عبارتند از: سندرم گیلن باره (Guillain-Barre)، لوپوس (سل جلدی) و روماتیسم مفصلی.
بیماری‌های سیستمیک
بیماری‌های سیستمیک شامل اختلالات کلیه، بیماری کبد، آسیب عروقی و بیماری‌های خونی، آمیلوئیدوز، اختلالات بافت همبند و التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی (از جمله کم‌کاری غده‌ی تیروئید) و سرطان‌ها و تومورهای خوش‌خیمی که به اعصاب حمله می‌کنند، می‌شود.
کمبود ویتامین
ویتامین‌های ای، ب ۱، ب ۶، ب ۱۲ و نیاسین برای عملکرد سالم عصب ضروری هستند. برای مثال کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به کم‌خونی کشنده باشد که عامل مهم ایجادکننده نوروپاتی محیطی است؛ اما زیاد بودن میزان ویتامین B6 می‌تواند موجب بروز عارضه خواب رفتن و گزگز دست و پا گردد.
اعتیاد به الکل
به احتمال زیاد افراد معتاد به مشروبات الکلی، به علت داشتن عادت‌های غلط غذایی که علت شایع نوروپاتی محیطی می‌باشد، دارای کمبود ویتامین تیامین (ب) یا ویتامین‌های بااهمیت دیگر هستند.
مواد سمی
مواد سمی شامل فلزات سنگین نظیر سرب، ارسنیک، جیوه و تالیم و بعضی از مواد شیمیایی صنعتی و محیطی یا داروهای معینی می‌باشد.
عفونت‌ها
این عفونت‌ها شامل بیماری لایم، زونا (آبله‌مرغان- زوستر)، ویروس اپستین- بار، هرپس سیمپلکس (تبخال ساده) و اچ آی وی یا ایدز می‌باشد.
